بررسی علل و عوامل اثرگذار در فرایند شکل‌گیری و تکوین مناطق کلانشهری

نویسنده

چکیده

«مناطق کلانشهری» یکی از مهم ترین پدیده‌های نوظهور قرن بیستم است که الگوهای متفاوتی از شهرنشینی، نظام اسکان، اندازه شهر، ساختار و سازمان فضایی را عرضه کرده است. این پدیده از نیمة‌ دوم قرن بیستم به الگوی غالب شهرنشینی بدل شده و به ویژه در حوزه کشورهای «جنوب» نمود بیشتری داشته است به گونه‌ای که روند فزاینده کلانشهری شدن در کشورهای «جنوب» چه به لحاظ تعداد و چه از جنبه مقیاس، کشورهای پیشرفته را تحت‌الشعاع قرار داده است. این مناطق کلانشهری، تحت تاثیر مجموعه‌ای از نیروها و عوامل طبیعی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و فنآوری شکل‌گرفته و در ابعاد مختلف دگرگون یافته‌اند. نیروها و عوامل مختلف در طول زمان و بنا به مقتضیات مکانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، مکانیزم و فرایند خاصی را در شکل‌گیری و تکوین مناطق کلانشهری طی نموده‌اند. پژوهش حاضر نشان می دهد که مجموعه‌ای از عوامل و نیروهای بیرونی همچون جهانی شدن، بازساخت اقتصادی(محو صنعت از شهرها، ظهور اقتصاد خدماتی و دانش‌پایه و ...) و انقلاب فنآوری اطلاعات همراه با عوامل درونی همچون رشد جمعیت، مهاجرت، پراکنده‌رویی، اسکان غیررسمی و سکونتگاه های خودروی پیرامون کلانشهرها، حومه‌شهرنشینی، جنبه‌های نهادی(تفرق سیاسی، سیاست های ادغام و الحاق)، سرمایه‌گذاری زیرساختی و ساختار شبکه(حمل و نقل کلانشهری) از مهم ترین عوامل اثرگذاری هستند که در طی یک فرایند مشخص به سازمان‌یابی فضایی و تکوین مناطق کلانشهری منجر می‌گردد.

کلیدواژه‌ها