جستاری در باب «منار»

نویسنده

چکیده

منار یکی از عناصر کالبدی ویژه در بناهای مذهبی اسلامی است که پیشینه‌ای کهن در معماری ایران قبل از اسلام داشته است. در خصوص ریشه شکل‌گیری منار نظرات مختلفی مطرح شده است. در این پژوهش زیگورات, یکی از بناهای شاخص تمدن بین‌النهرین و یکی از بناهای مذهبی عمده در تاریخ تمدن, سرمنشاء و نمونه نخستینِ منار امروزین به شمار رفته است. این عنصر در طی تاریخ و در پی تغییر درک انسان از مفهوم دین و همچنین در ترکیب با الگوهای معماری سرزمین‌های مختلف, اشکالی مختلف یافته و با اهدافی متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است. در معماری اسلامی نیز استفاده از عنصر منار اهمیتی جدی یافته است تا جایی که این عنصر در کنار گنبد و سردر, به عنوان مهم‌ترین و معمول‌ترین نشانه‌های شهری جهت معرفی مسجد و مرکز شهر اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این جستار تلاش شده است به بررسی کلی پیشینه و روند تحول عنصر منار در طول تاریخ معماری پرداخته شود. همچنین سیر تحول جایگاه منار از خارج از محوطه مسجد به درون آن و روند بدل شدن آن از بنایی حاشیه‌ای در کنار مسجد تا عنصری کلیدی و پایه‌ای از جنبه‌های مختلف نمادین, هندسی, سازه‌ای, شهری و ... مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها