مربی گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
باغ شمال تبریز، یکی از ابنیه مهم دوره صفوی و به‌‌خصوص دوره قاجار است. این عمارت در دوران بعد، به خصوص زمان پهلوی اول، به دلیل عدم رسیدگی، به‌کل تخریب شد و در حال حاضر به جز اسم، چیزی از آن باقی‌نمانده است. هدف اصلی مقاله، بازسازی نقشه‌ای از باغ شمال براساس اسناد و مدارک موجود در دوره قاجار می‌باشد. متون تاریخی و نقشه‌های ترسیم شده از شهر در دوره قاجار حایز اهمیت است. از بین نقشه‌های موجود (نقشه روسی، نقشه دارالسلطنه قراجه داغی، نقشه دارالسلطنه اسدالله‌خان مراغه‌ای)، نقشه دارالسلطنه قراجه داغی به علت دقت ترسیم و اطلاعات به کار رفته درآن، به عنوان مبنای بازسازی نقشه‌ی باغ شمال قرارگرفته است. در این راستا نقشه ترسیم شده باغ شمال در نقشه دارالسلطنه قراجه داغی، به وسیله عکس‌ها، متون و کروکی‌های موجود، بازخوانی شده است. آنچه از متون یاد شده استنباط می‌شود، این است که طرح باغ شمال در یک دوره مشخص و با طرحی از پیش اندیشیده شده شکل‌گرفته است و جزو باغ‌های سکونتگاهی- حکومتی بود. طرح هندسه باغ شمال بر اساس محور طولی و قرینه‌سازی در دو سوی محور میانی طرح‌ریزی شده بود و در میان شبکه باغچه‌های گوناگون مستطیل و مربع شکل، کوشکی بزرگ با استخری زیبا قرار داشت.
)