ORIGINAL_ARTICLE
معیارهای سنجش امکان شکلگیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر
هدف از پژوهش حاضر، یافتن معیارهای کالبدی و اجتماعی تأثیرگذار در شکلگیری خاطرات جمعی در شهر، و تدقیق آنها با مطالعه موردی شهر تهران است. نتایج مبانی نظری نشان میدهد که معیارهای مذکور به دو دسته اصلی «امکان شکلگیری رویدادها و تعاملات اجتماعی» و «امکان ثبت و انتقال خاطره و تاریخ شهر» تفکیک میشوند. هریک از این دو گروه به دو بخش «ساختار اجتماعی و سیاسی» و «ساختار فضایی و کالبدی» تقسیم میشوند. معیارهای فرعی تأثیرگذار در «امکان شکلگیری رویدادها و تعاملات اجتماعی» مربوط به ساختار اجتماعی و سیاسی شهر، شامل امنیت اجتماعی و محیطی، تنوع قومی، طبقات اجتماعی، وقوع رویدادهای تاریخی، برگزاری مراسم؛ و معیارهای فرعی مربوط به ساختار فضایی و کالبدی شهر، شامل وجود انواع فضاهای عمومی و پاتوقها در مقیاس شهر و محلههای آن هستند. همچنین، معیارهای فرعی تأثیرگذار در «امکان ثبت و انتقال خاطره و تاریخ شهر» مربوط به ساختار اجتماعی و سیاسی شهر، شامل ثبات و تداوم سکونت، تعلق به مکان و جایگاه شهر در ادبیات و سینما بوده و معیارهای فرعی مربوط به ساختار فضایی و کالبدی شهر، شامل حفظ بناهای تاریخی و محلات شهر، احداث یادمانهای شهری و حفظ نامها و اسامی هستند. رابطه متقابل معیارهای فوق، در جدولی معرفی شده که میتواند مبنایی برای امتیازدهی و سنجش روابط میان معیارها باشد.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27944_6a7c5a62c3542b1f0267d1d0e9cf3a83.pdf
2009-03-21
ارزیابی
تهران
خاطره جمعی
هویت
دکترمهتا
میرمقتدایی
mmoghtada@yahoo.com
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدل تعیین تراکم مطلوب شهری
تراکم شهری نامطلوب یکی از معضلات و مشکلات اساسی شهرهای امروز است و میتواند منشأ بسیاری از نابسامانیهای دیگر نظیر توزیع نامتعادل خدمات شهری، ترافیک شدید، اشراف و غیره باشد. هدف این مقاله ارائه مدلی است که با استفاده از قابلیت ها و امکانات سیستم های اطلاعات زمینی و با فرض امکان شناسایی عناصر اصلی تراکم و بهرهگیری از امکانات متعدد هندسی و توصیفی سیستم های مزبور در شفاف سازی عوامل تراکم شهری، تأثیر آنها را بسرعت و به دقت برای همه دست اندرکاران و مسئولین مربوطه آشکار و هویدا سازد. هرچند در پژوهش های قبلی در زمینه تراکم و رابطه ترافیک و فضای سبز با آن در محیط سیستم های اطلاعات زمینی موارد متعددی مورد بررسی قرار گرفته ولی در ارتباط با مدلسازی سیستم های فوق در رابطه با تراکم شهری به طور خاص اقدامی چشمگیر به عمل نیامده است. مدلی که تهیه شد به روش تحلیلی با کمّی ساختن عوامل اصلی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مؤثر در تراکم شهری و نرمالیزه نمودن آنها نتایج مفیدی را در تشکیل مدل تراکم ارائه داد به صورتی که از مقایسه دو ساختار تراکم شهری در این مدل (در وضعیت موجود و مدل پیشنهادی) مزایای آن آشکار به نظر میرسد. علاوه بر این مدل مزبور در شهری از استان اصفهان (خمینی شهر) به صورت موفقیتآمیز مورد آزمایش قرار گرفت.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27945_3b8f45d9ec6201f36e3b044a797f7626.pdf
2009-03-21
تراکم شهری
سیستم های اطلاعات زمینی
کاداستر
مدلسازی
مهندس اسداله
کریمی
karimiasd@yahoo.com
1
AUTHOR
دکتر محمودرضا
دلاور
92255277
2
AUTHOR
دکترمحمود
محمدی
82441481
3
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقشه پنهان به مثابه دست آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران
در تفکر اسلامی اصل، رسیدن به کمال مطلوب الهی است که در نهاد انسان فطرتاً وجود دارد. مسکن سنتی بهعلت جوابگویی به این نهاد فطری با انسان انس دارد. لذا مسکن سنتی را نمیتوان تنها به لحاظ کالبدی، هندسی و فرمی توصیف کرد، بلکه معانی ورای آنها از اهمیت بیشتری برخوردارند. معانی پنهان ناشی از حقایق مکتوم در مشیت الهی و غیرقابل رؤیت است و تنها از طریق جلوههای جهان کون و مکان بهوسیله خدا بر ما آشکار و قابل رؤیت میگردد. اجزای مختلف مسکن سنتی نه به کمک عملکرد فضاها و نه به دلیل اقلیم، اطراف حیاط قرار گرفتهاند؛ بلکه براساس معانی حاصل از فراآگاهی معماران، شکل گرفتهاند. معماران سنتی با در نظر آوردن معانی بیشکل و تجسم بخشیدن به آنها در قالب اشکال معماری، تصورات خود را از عالم و در نتیجه مشیت الهی در بناها و دستساختههای خود، بهمنصه ظهور رساندهاند. این معانی و ویژگیهای درونی و فطری انسان که در مسکن سنتی تأثیر گذار است، عبارتند از گرایش به حقیقتجویی، خلاقیت و ابداع، خیر و فضیلت، جمال و زیبایی و عشق روحانی و پرستش. تحلیل گرایشهای فوق میتواند نقشهی پنهان را بهمثابه دستآورد باورهای دینی در مسکن سنتی تبیین نماید و از طریق آن امکان دستیابی به لایههای پنهان تفکر را فراهم آورد.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27946_51105c6c0ee2c5d5936b7223577708fb.pdf
2009-03-21
اعتقادات
باورهای دینی
سیرت مسکن سنتی
مسکن سنتی
نقشه پنهان
دکتر صدیقه
مسائلی
smasaeli@ ut.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دگرگونی تناسبات حاکم بر تیمچه های ایران در دوران قاجار
پژوهش حاضر تغییرات تناسبات حاکم بر تیمچههای دوران قاجار را مورد بررسی قرار میدهد تا به این مسئله پرداخته شود که آیا هماهنگی یا سطوح معناداری در مراتب این رابطه تناسبی دیده میشود و آیا این تفاوتها نسبت به ساختار اقلیمی و دوره زمانی ساخت بنا تغییراتی به خود دیده است؟ در این راستا، برخی ویژگیهایی کالبدی و ابعاد و تناسبات 12 تیمچه از 6 شهر به تفکیک در دو اقلیم سردوخشک و گرموخشک و2 دوره زمانی (1270-1193) و (1347-1270) که با توجه به دوران 154 ساله حکومت قاجار در ایران تقسیم شدهاند، به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش استفاده از شاخصهای آماری میانگین و انحراف معیار با فاصله اطمینان 95% درصدی (2SD) بوده و خطای مطالعه به صورت (Pvalue
https://jhz.ut.ac.ir/article_27947_36b5514d6df911f8860b0479281e018d.pdf
2009-03-21
اقلیم
تناسبات
تیمچه
دوران قاجار
معماری
مهندس آرین
امیرخانی
aryan_amirkhani@modares.ac.ir
1
AUTHOR
مهندس پرهام
بقایی
35943524
2
AUTHOR
دکتر محمدرضا
بمانیان
13769921
3
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ضرورت درک ‘سرشتِ فضای معماری’
این مقاله در پی آن است که با استناد به کیفیت رابطة امروز انسان و طبیعت، ضرورت طرح ‘سرشت فضای معماری’ را بیان نماید. بنابراین به ضرورتها و رویکردهای اصلی اشاره خواهد شد که در درک این مفهوم مؤثر هستند. در سه بخش اصلی، نخست ضرورتهای اصلی تفکر در این موضوع بیان میشوند و بهطور چکیده به تحول معنایی طبیعت در دورههای تاریخی اشاره خواهد شد. در ادامة این بحث نسبت واژة سرشت با طبیعت بیان میشود و در بخش دوم به رویکردهای معماری که در درک این مفهوم مؤثر هستند اشاره میگردد. در بخش سوم، چگونگی جهتگیری مهم ترین رویکردهای معماری مبتنی بر طبیعت بازگو میشود. در این زمینه به برخی از ارجاعهای مفهومی اشاره خواهد شد که هر یک به نحوی در ایجاد کیفیتی طبیعی و حقیقی در فضای معماری تأثیرگذار بودهاند. نتایج بدست آمده نشان میدهند که چگونه جستجوی کیفیتی حقیقی و خالص در فضا که برخاسته از هماهنگی فضای معماری با خواستهای سرشتی انسان است، در برخی از رویکردهای معاصر به برداشتهای ظاهری و در برخی دیگر به ارجاعهای مفهومی عمیق نسبت به طبیعت تغییر یافته است. ادراک سرشت فضای معماری و شناسایی معیارهای تعریفکنندة آن زمینهای را بهجهت ارزیابی کیفی این رویکردها فراهم میکند.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27948_247e72689d2a928cd83cdbbdcf11379b.pdf
2009-03-21
رویکردها
سرشت
سرشت انسانی
طبیعت
فضای معماری
مهندس سوسن
نورمحمدی
snoor@ut.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فهم مسئله طراحی در آموزش معماری
آموزش طراحیِ معماری امری چالش بر انگیز است که وابسته به متغیرهای متعددی می باشد. از آنجا که شکل گیری شخصیت یک طراح و فراگیری مهارت های طراحی وابسته به این مقوله است، از حساسیت زیادی برخوردار بوده و لازم است روند آموزش معماری در مدارس معماری مورد توجه و مطالعه قرار گیرند. در این راستا گام های آغازین آموزش در فراگیری طراحی معمارانه در تربیت طراح اهمیتی بسزا دارد. این پژوهش در جهت کاوش چگونگی طرح مسئله طراحی و متغیرهای موثر بر فهم کافی از مسئله و درونی شدن آن به جهت تسهیل آغاز مسئله گشایی به توسط طراحان مبتدی انجام گرفته است. در این پژوهش مؤلفه ها ومتغیرهای ویژه ای همچون توضیح برنامه توسط معلم، مشاهده و جستار نمونه ها، کرکسیون های دیگر دانشجویان، تعامل های دانشجویی، درگیری مستقیم وآغشته شدن با دغدغه مسئله طراحی و... در امر فهم مسئله معماری شناسایی شده و وزن هر یک سنجش می گردد. نتایج این پژوهش چگونگی مواجهه طراح مبتدی با مسئله طراحی و مؤلفه های موثر بر فهم کافی از آن را مشخص نموده و نتایج می تواند راهبردهایی موثر به جهت تشخیص و سوگیری معلمین طراحی در امر آموزش طراحی و تسهیل درونی شدن مسئله طراحی نزد طراح مبتدی ارائه نماید.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27949_b58a28b492310e7c46c40e02bb28a3ad.pdf
2009-03-21
آموزش معماری
تفکر خلاق
فهم مسئله
مسئله طراحی
مهندس گلرخ دانشگر
مقدم
e-mail: gdanesh@ut.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مبانی طراحی محصولات مدولار
امروزه مصرف کنندگان در جوامع صنعتی و پساصنعتی شاهد عرضه محصولات مدولار هستند که ویژگی های منحصر به فردی دارند. محصولاتی که به صورت گروهی عرضه می شوند و دامنه انتخاب را به نحو چشمگیری وسعت می بخشند و برخی نیز به کاربر خود امکان می دهند تا طرح مورد پسند خود را ایجاد کند. محصولاتی از قبیل لوازم صوتی و تصویری، مبلمان، انواع گوشی موبایل، خودرو و ... که مصرف کننده می تواند از بین یک گروه با ویژگی های فرمی و هزینه ای متنوع، محصول مطلوب نظر خود را بدست آورد. بنابراین یک محصول مدولار عبارت است از محصولی که توسط کاربر از تولید خوشهای همان محصول انتخاب و ایجاد می شود. این روش، برای تولید کننده نیز مزایای زیادی بوجودآورده و در هزینه های تولید صرفه جویی های زیادی به عمل می آورد. در این مقاله با هدف دست یابی به رویکردها و اصول طراحی محصولات مدولار سرچشمه های اصلی این پدیده که ریشه در تحولات دوران پساصنعت دارد مورد بررسی قرار گرفت و براساس روش تولید خوشهای (منعطف)، اصل کاربر محور بودن و همچنین اصل روانشناختی بهره گیری از منش همنشینی و جانشینی قطعات در تولید به عنوان اصول اصلی طراحی این نوع محصولات حاصل گردید.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27950_8815112c748a05965be08c9d61548b1c.pdf
2009-03-21
پساصنعت
تولید منعطف
جانشینی و همنشینی
محصولات مدولار
دکتر محمدتقی
پیربابایی
pirbabaei@hotmail.com
1
AUTHOR
مهندس بابک
امرئی
47218656
2
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فرایند شناسایی محصول
در دنیای امروز سیل تولید کالاهای صنعتی و طراحی محصولات جدید در ارتباط مستقیم با بازاریابی است. موفقیت کالا در بازار به کاربردی و مفید بودن، ظاهر مقبول وفرم بامعنای محصولات بستگی دارد. شناخت زبان اشیاء و بکارگیری آن در طراحی برای موفقیت در تجارت بین المللی و ایجاد هویت محصول ضروری است. هدف ازاین تحقیق مطالعه عوامل موثر بر شناسایی چیستی محصول و ارتباط فرم و معنای آن است. مطالعات کتابخانه ای درعلوم زبان شناسی، نشانه شناسی و معناشناسی محصول همراه با مطالعات میدانی در این پژوهش منجر به شناخت عوامل موثر درادراک شیء – تاثیر طبقه بندی اشیاء درمعنی شناسی محصول و تدوین جدول نشانه شناسی انواع روش های ارتباطی گردید. به طور خلاصه مهم ترین مؤلفه در شناسایی شیء شکل آن است. معنای صریح محصول همان کاربرد یا عملکرد آن است؛ و هر شیئی که فرم آن به کاربردش اشاره کند برای بیننده بامعنا خواهد بود. شناخت عناصر و ساخت پیام در زبان اشیا موجب تاثیر آنها در ایجاد ارتباط بین فرم و عملکرد و معنی آنها می گردد. ظروف چای ساز به عنوان نمونه موردی این تحقیق ارائه شده است. با استفاده ازنتایج این تحقیق طراح می تواند باآگاهی بیشتری انواع نشانه های فرمی، نوری، صوتی، گرافیکی و غیره را درطراحی تجسمی محصولات انتخاب نماید.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27951_2fe23088ef89af0a8ed76dd6b629ecea.pdf
2009-03-21
طراحی محصول
ظروف چای ساز
عملکرد
فرم
معنی شناسی محصول
نشانه شناسی
نسرین
مقدم
32839482
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
کارستان هنری و هنر پروری ابراهیم سلطان
ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ تیموری از سال بر افتادن اسکندر سلطان پسر عم خود در شیراز یعنی سال 817 هجری تا سال 838 هجری که درگذشت، حاکم فارس و اصفهان بود. در زمان او مکتب نگارگری شیراز دوره دیگری از شکوفایی و کمال هنری را تجربه کرد و این شکوفایی بر اثر هنرپروری او بود. خود ابراهیم سلطان در هنر خطاطی مهارت ویژه ای داشت و آثاری از خوشنویسی او تا به امروز در شیراز و مجموعه ها و موزه ها باقی مانده است. در این مقاله تجربه های هنرپروری و هنرورزی وی از لابلای متون مکتوب و مصور فحص و ارزیابی می شود و کیفیت هنری مکتب شیراز مورد بررسی قرار می گیرد. نخست احوال وی در مقام هنرپرور و هنرمند روشن می گردد و سپس تشکیلات کارگاه هنری او با توجه به فرمان کلانتری کتابخانه خواجه نصیرالدین محمد مذهب بازسازی و بازنگری می شود و در نهایت آثار بازمانده از دورة هنرپروری او شناسایی و معیارها و موازین هنری آنها محل بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. حضور ابراهیم سلطان در شیراز سده نهم هجری این شهر را در مکتب نگارگری و هنرورزی آن جاودان کرد. در حقیقت بخش مهمی از مکتب نگارگری شیراز باز بسته به هنرپروری ابراهیم سلطان است که گاه از نظر مفاهیم و میدان فعالیت وی در این قلمرو به پای هنرپروری برادرش بایسنقر میرزا در هرات می رسد و در واقع بازتاب سر راست از نظام احساسی و هنری او در چارچوب نظام سیاسی اش در شیراز است.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27952_55eb4e5181b0e13f7a0ce88b6cd34604.pdf
2009-03-21
ابراهیم سلطان بن شاهرخ
شاهنامه ابراهیم سلطان
ظفرنامه ابراهیم سلطان
قرآن ابراهیم سلطان
کتیبه های ابراهیم سلطان
دکتر یعقوب
آژند
94988288
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
هنر صحافی در خراسان قرن نهم هجری
قرن نهم هجری، مصادف با قرن پانزدهم میلادی، دوران حکومت تیمور و جانشینان اوست که به رغم فراز و نشیب های فراوان در عرصه سیاسی و اجتماعی و وقوع جنگ ها و نزاع های بسیار، نزد صاحب نظران و محققان، دوره رشد و اعتلای هنرهای گوناگون ، به ویژه هنرهای نسخه پردازی و کتاب آرایی به شمار می رود. مرکز ثقل این حرکت هنری، سرزمین پهناور خراسان و کارگاه های هنری موجود درکتابخانه هاست. در این پژوهش، به صحافی و جلدسازی به عنوان یکی از هنرهای کتاب آرایی پرداخته شده و ویژگی های مکتب هنری خراسان مورد بحث واقع شده است. ابتکارات صحافان و مجلدان در آفرینش جلدهای معرق و کاربرد تکنیک های جدید در تزئینات داخل و روی جلد و همچنین استفاده از نقوش تزئینی جانوران و گیاهان از جمله ویژگی های بارز این مکتب است. بررسی متون تاریخی موجود نیز نشان از اهمیت کار و جایگاه والای این گروه از هنرمندان نزد دربار شاهان و شاهزادگان تیموری دارد. با وجود محدودبودن اطلاعات راجع به صحافان و جلدسازان و همچنین عدم ذکر نام ایشان روی آثار برجای مانده، به نام برخی از صحافان بنام خراسان در این مقطع زمانی و آثار برجای مانده از ایشان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27953_b7d9488fc3b95220eeea2c41232c2040.pdf
2009-03-21
غلامرضا
امیرخانی
amirkhani@nlai.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تقابل طبیعت و فرهنگ در نگارهی " زال و سیمرغ"
این مقاله تحلیلی نشانهشناختی است بر یک اثر نگارگری از شاهنامه طهماسبی شاهکار نگارگری ایران در مکتب تبریز صفوی که بهدست خواجه عبدالعزیزنقش گردیده است. ابتدا روش ساختگرایانهی فرهنگی (مکتب مسکو-تارتوکه واضع آن یوری لوتمان میباشد) و شیوهی ساختگرایانه در تحلیل و بررسی نظام تصویری را، که بر بنیاد تقابل انسان و طبیعت و دو محور جانشینی و همنشینی و دلالتهای صریح و ضمنی قرار دارد، شرح میدهد. آنگاه میکوشد با برخورداری از این روش، مطالعهای تحلیلی بر نگارهِی «زال و سیمرغ» را ارائه دهد. نتیجه این بررسی، در قالب نظام طبیعت و فرهنگ، تقابلی فضایی و کلی را میان بیان واقعگرا و اسطورهای نشان می دهد. در انطباق نشانههای تصویری درنگارهی عبدالعزیز و نشانههای کلامی شعر فردوسی، نیز آشکار میگردد که بنابر ماهیت ساختار تصویر نحو زمانی روایت به نحو مکانی تبدیل مییابد و نشانههای زبانی و صنایع بدیعی شعر به نشانههای تصویری سادهِی حالتی ترجمه میشود و نگارگر در حرکت از اثر ادبی به متن تصویری به شیوهای تقلیل گرا دست مییازد. در آخر چنین عیان میگردد که گویا قهرمان صحنهی نگاره و کنشگر اصلی روایت، یعنی زال، حلقهی اتصال وجوه متضاد طبیعت و فرهنگ قرار گرفته و دو فضا را به هم پیوسته است.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27954_ca529f0a9a6fdc521f1bb59b9a75e815.pdf
2009-03-21
تحلیل ساختاری
زال و سیمرغ
شاهنامهی طهماسبی
نشانههای فرهنگی
آتوسا اعظم
کثیری
dr.atoosa_kasiri@yahoo.com
1
AUTHOR
دکتر زهرا
رهنورد
29456851
2
AUTHOR
دکتر موسی
دیباج
72317278
3
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
کاربرد نمادهای گیاهی در طراحی نشانه های معاصر ایران
این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش تحلیل محتوای بصری به بررسی ابعاد گرافیکی نشانه ها پرداخته، کیفیت و کمیت پرکاربردترین نمادهای گیاهی در 30 ساله اخیر را نشان داده است. جامعه آماری مورد بررسی به صورت انتخابی، تعداد 236 نشانه معاصر ایرانی را در بر می گیرد. ویژگی مشترک آنها استفاده از نماد گیاهی در طراحی نشانه است. یافتن پرکاربردترین نمادهای گیاهی در طی سه دهه گذشته هدف این بررسی است. نتایج نشان می دهد که نمادهای گیاهی در بین نشانه های مورد بررسی، بیشتر به سبک طراحی تجریدی گرایش یافته اند. علاوه بر نقش گل ها، طراحان، دراستفاده از نقش اسلیمی، توان بالقوه آن را در انواع کاربردهای فرهنگی، اجتماعی، تولیدی، سیاسی، تجاری، به صورت حد اکثر و بالفعل ارائه کرده اند. همچنین بیشترین کاربرد این نمادها در زمینه های فرهنگی بوده و اکثراً به صورت تلفیقی با تصاویر یا نوشتار همراه شده اند. این نتیجه علاوه بر رصد جایکاه طراحی نشانه، برای بررسی سمت و سوی حرکت جریانات هنری گرافیک معاصر ایران هم می تواند شاخص باشد و احتمالآ به حوزه های دیگر هنر و علوم اجتمایی نیز تعمیم پذیر خواهد بود.
https://jhz.ut.ac.ir/article_27955_38a42abb4a0e1a165edf5b1935c7dbc5.pdf
2009-03-21
اسلیمی
ایران
گیاه
نشانه های معاصر
نماد
دکتر اشرف السادات موسوی
لر
amousavilar@yahoo.com
1
AUTHOR
بهاره
بخارایی
55164191
2
LEAD_AUTHOR